​Năm 2002, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 14 của Công ước Stockholm. Theo Kế hoạch quốc gia thực hiện Công ước Stockholm, một trong những ưu tiên của Kế hoạch là khuyến khích, hỗ trợ áp dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại, công nghệ sạch, thân thiện với môi trường, áp dụng các kinh nghiệm bảo vệ môi trường tốt nhất hiện có để giảm thiểu và loại trừ phát thải các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy.

Tại Việt Nam, hoạt động đốt ngoài trời các phế phẩm nông nghiệp, đốt rác tại bãi rác ngoài trời, đốt chất thải sinh hoạt, cháy rừng, hoạt động tại các làng nghề, các khu vực nông thôn thường gây ra các vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, phát sinh các chất Dioxin/Furam, các chất POP mới và các chất ô nhiễm khác. Các chất này có khả năng phát tán rộng, tích lũy sịnh học trên cạn và dưới nước, có thể phát tán rất xa nguồn phát thải của chúng.

Theo báo cáo của Cục Kiểm soát ô nhiễm – Tổng cục Môi trường tại hội thảo khởi động Dự án “Trình diễn áp dụng phương pháp BAT/BEP trong hoạt động đốt ngoài trời nhằm thực hiện Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy”, Việt Nam có khoảng 3.355 làng nghề, trong đó Chính phủ đã công nhận 1.318 làng nghề, chưa công nhận 2.037 làng nghề. Đặc biệt tại các làng nghề tái chế kim loại, các hoạt động liên quan đến hệ thống đốt ở nhiệt độ thấp là rất phổ biến, quy trình đốt cháy này làm phát sinh một lượng lớn các chất POP như Dioxin/Furam cũng như các chất gây ô nhiễm khác.

Theo số liệu của UNEP, tại Việt Nam, trong 6 năm từ 2007 đến 2012, hoạt động đốt ngoài trời phát thải ra môi trường lượng Dioxin/Furam trung bình là 22,6g TEQ/năm, tổng lượng phát thải Dioxin từ các ngành công nghiệp khác nhau ước đạt 564,4g TEQ/năm.

 Phó Tổng cục trưởng Hoàng Dương Tùng phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho rằng tại Việt Nam, việc kiểm soát các chất POP khá khó khăn, đặc biệt là kinh nghiệm và các hoạt động để giảm thiểu POP còn nhiều hạn chế. Việc xử lý rác thải ở nông thôn hiện nay mới dừng ở mức độ thu gom và đốt, chính điều này làm lượng phát thải các chất POP càng khó kiểm soát và xử lý.

Phó Tổng cục trưởng mong rằng thông qua Hội thảo này, các vị đại biểu sẽ đóng góp nhiều ý kiến quý báu nhằm trao đổi thông tin, nâng cao nhận thức về các chất POP, từ đó đưa ra được nhiều hoạt động thiết thực để xử lý, giảm thiểu các chất POP.

Dự án “Trình diễn áp dụng phương pháp BAT/BEP trong hoạt động đốt ngoài trời nhằm thực hiện Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy” triển khai tại Việt Nam nhằm tăng cường khung pháp lý trong việc xây dựng và áp dụng công nghệ BAT/BEP trong hoạt động đốt ngoài trời; tăng cường năng lực thể chế và nguồn nhân lực để triển khai thực hiện BAT/BEP trong hoạt động đốt ngoài trời; trình diễn áp dụng các giải pháp BAT/BEP trong hoạt động đốt ngoài trời; nâng cao nhận thức và hiểu biết về BAT/BEP và các rủi ro liên quan đến các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy phát sinh không chủ định (UPOP) do hoạt động đốt ngoài trời.

Dự án gồm 5 hợp phần: Tăng cường năng lực áp dụng BAT/BEP trong hoạt động đốt ngoài trời; Nâng cao năng lực nguồn nhân lực thực hiện BAT/BEP; Thực hiện thí điểm BAT/BEP tại một số khu vực lựa chọn trình diễn; Nâng cao kiến thức và hiểu biết về BAT/BEP và các chất UPOP liên quan đến rủi ro do các hoạt động đốt ngoài trời; Đánh giá và giám sát.

Việc tham gia Dự án sẽ giúp Việt Nam tăng cường năng lực thể chế và nguồn nhân lực để triển khai thực hiện BAT/BEP trong hoạt động đốt ngoài trời; tăng cường sự phối hợp giữa Bộ TN&MT với các Bộ ngành liên quan trong việc quản lý hoạt động đốt ngoài trời; có thông tin cho việc đánh giá, xây dựng và ban hành các văn bản, chính sách và biện pháp kiểm soát các chất POP nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe con người; tăng cường sự kết nối với các quốc gia trong khu vực trong công tác bảo vệ môi trường nói chung và quản lý các chất POP nói riêng.

Theo GS.TS Nguyễn Kim Thái, giảng viên trường Đại học Xây dựng, hiện nay chất POP phát sinh trong quá trình đốt tập trung chủ yếu tại các vùng nông thôn, các hành động này đa phần do tự phát, rất khó để kiểm soát. Để hạn chế tình trạng này, GS Nguyễn Kim Thái cho rằng cần tập trung nâng cao nhận thức, tuyên truyền tác hại của việc đốt ngoài trời cho người dân. Bên cạnh đó, cần tiến hành thu gom, tập trung đốt cho nhiều xã, tránh tình trạng thực hiện trên từng xã gây lãng phí, hiệu quả không cao.

Tại hội thảo, các đại biểu cho rằng việc xử lý rác thải, đốt rác tại các vùng nông thôn xảy ra rất tràn lan, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Bên cạnh đó, các nhà máy xử lý rác thải chưa đáp ứng đủ nhu cầu, nên một lượng lớn rác thải bị người dân đốt mà không qua quá trình xử lý hay hướng dẫn nào. Các đại biểu mong rằng phương pháp đốt ngoài trời BAT/BEP sẽ phát huy hiệu quả cao, giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ quá trình đốt tự phát của người dân.

Thay mặt Dự án, Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng phòng Kiểm soát hóa chất, sự cố và sức khỏe môi trường – Cục Kiểm soát ô nhiễm cảm ơn những ý kiến đóng góp quý báu của quý vị đại biểu, những ý kiến đó sẽ góp phần quan trọng cho sự phát triển của dự án./.

 Toàn cảnh Hội thảo