Theo Phó giám đốc Trung tâm tư vấn và Công nghệ môi trường Dương Danh Mạnh, đốt ngoài trời tập trung ở các hoạt động đốt phế phẩm nông nghiệp, đốt tại bãi rác ngoài trời, cháy rừng. Đốt ngoài trời thường ở nhiệt độ thấp (200-700 độ C), thời gian không đủ để đốt cháy hoàn toàn nên phát thải rất nhiều chất ô nhiễm độc hại như dioxin, xianua, phenol…ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe con người.

Hoạt động đốt ngoài trời không chỉ phát sinh ra khói, bụi ảnh hưởng tới tầm nhìn, đặc biệt là trên các đường đường giao thông mà nó còn phát sinh ra các chất độc chuyển hóa trong môi trường và tác động tới môi trường. Cụ thể, các chất trong khói (Sox) khi kết hợp với nước mưa tạo thành mưa acid gây phá hủy các công trình xây dựng như xi măng, kim loại sơn; một số chất ô nhiễm NOx và VOCs tạo ra ozon ở mặt đất hoặc Sox và VOCs kết hợp ánh sáng mặt trời tạo ra thành phần chính hay sương mù; vật liệu khi đốt cháy sản sinh ra khí CO2- một khí nhà kính đóng góp vào biến đổi khí hậu; đặc biệt nguy hiểm là  tro phát sinh từ khói được phân tán bởi gió hoặc qua nước mưa, chứa nhiều thành phần ô nhiễm có thể gây ra ô nhiễm nguồn nước mặt hoặc nước ngầm.

Bên cạnh đó, theo điều tra, khảo sát cho thấy các chất độc như CO, NO2, SO2 chủ yếu do các hoạt động đốt ngoài trời gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người gây ra các bệnh liên quan đến hô hấp, tim mạch… có thể gây nguy hiểm tới tính mạng con người.

Mặc dù các hoạt động đốt ngoài trời gây nguy hại nghiêm trọng tới môi trường và sức khỏe con người, tuy nhiên, ở Việt Nam hiện chưa có quy định cụ thể về quản lý hoạt động đốt ngoài trời. Một số vấn đề liên quan đến đốt ngoài trời mới chỉ được quản lý theo khung pháp lý chất thải nguy hại của quản lý môi trường nói chung như Chiến lược Quốc gia về Quản lý chất thải rắn tổng hợp, tầm nhìn đến năm 2025.

Phân tích về các giải pháp giảm thiểu tối đa lượng chất thải rắn đem đốt, PGS.TS Nguyễn An Thịnh, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường cho biết, lượng chất thải rắn sinh hoạt có tốc độ tăng 10-16% mỗi năm với khối lượng 63 nghìn tấn/ngày, riêng chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị là 32 nghìn tấn/ngày. Tỷ lệ thu gom mới chỉ đạt hơn 40% ở nông thôn, 60% ở ngoại thành đô thị và 85 % ở nội thành đô thị.

Hiện tại, cả nước có gần 30 cơ sở xử lý chất thải rắn tập trung, gần 500 bãi chôn lấp chất thải rắn có quy mô trên 1ha, trong đó có hơn 120 bãi chôn lấp hợp vệ sinh, hơn 350 bãi chôn lấp không hợp vệ sinh là bãi rác tạm, lộ thiên, không có hệ thống thu gom, xử lý nước rỉ rác, là nguồn gây ô nhiễm môi trường.

Theo PGS.TS Nguyễn An Thịnh, để giảm thiểu tối đa lượng chất thải rắn đem đốt cần phân loại rác thải tại nguồn, ngay tại hộ gia đình, thành 2 loại rác hữu cơ dễ phân hủy và rác thải khó phân hủy. Ngoài ra, phương pháp sử dụng bãi chôn lấp hợp vệ sinh cũng phù hợp với các nước đang phát triển bởi giá thành rẻ, dễ sử dụng. Chất thải chôn lấp phải là chất thải không nguy hại. Sau một thời gian chôn lấp sẽ bị phân hủy sinh học, tạo thành các sản phẩm như acid hữu cơ, một số khí như CO2, CH4….

Bên cạnh đó, có thể làm thùng ủ rác hữu cơ, ủ rác từ 90-120 ngày thành phân compost có thể sử dụng để cải tạo đất trong sản xuất nông nghiệp. Loại phân này sẽ điều hòa đất, bổ sung các chất mùn quan trọng hoặc axit humic, và như là một loại thuốc trừ sâu tự nhiên cho đất. Trong hệ sinh thái, phân hữu cơ hữu ích cho việc kiểm soát xói mòn, đất đai và đất khai hoang, xây dựng vùng đất ngập nước, và làm bìa bãi rác.

Nguồn: Bộ tài nguyên môi trường