Chỉ 40% chất thải phát sinh được xử lý

Báo cáo từ các sở tài nguyên và môi trường các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cho thấy, lượng chất thải nguy hại phát sinh trên toàn quốc khoảng 800 ngàn tấn/năm. Tuy nhiên đến nay trên cả nước mới có 83 doanh nghiệp được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cấp phép hoạt động trong lĩnh vực xử lý chất thải nguy hại và khoảng 130 đơn vị, chủ yếu là đơn vị vận chuyển chất thải nguy hại được địa phương cấp phép hoạt động. Theo đó, tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải nguy hại mới chỉ chiếm khoảng 40% lượng chất thải nguy hại phát sinh trên toàn quốc.

Tại các địa phương, có tới 85% đô thị từ thị xã trở lên sử dụng phương pháp chôn lấp chất thải không hợp vệ sinh, phần lớn là bãi rác tạm, lộ thiên, không có hệ thống thu gom, xử lý, đang gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Điều đáng nói là ngay cả các khu liên hợp xử lý chất thải rắn… cũng chưa kiểm soát được ô nhiễm…

Không chỉ gia tăng về số lượng chất thải nguy hại, đáng lo ngại hơn là thành phần chất thải đang có sự biến đổi khá lớn, từ chỗ dễ phân hủy sang ít phân hủy hơn, điều này kéo theo đòi hỏi về trình độ công nghệ xử lý chất thải hiện đại hơn. Thế nhưng, ngược lại với tốc độ gia tăng nhanh chóng của lượng chất thải nguy hại, việc xử lý chất thải thời gian qua hết sức “ì ạch”.

“Công nghệ xử lý chất thải của nước ta vẫn còn lạc hậu, đa số sử dụng một công nghệ áp dụng cho nhiều loại chất thải nguy hại và thường ở quy mô nhỏ, trong khi một số loại chất thải đặc thù cần những công nghệ xử lý riêng. Bên cạnh đó, thiết bị, công nghệ xử lý chất thải chế tạo trong nước chưa đồng bộ, chưa hoàn thiện”, ông Nguyễn Văn Lâm, Trưởng khoa Địa chất, Trường Đại học Mỏ – Địa chất nhấn mạnh.

Cũng theo ông Lâm, để xử lý chất thải công nghiệp và chất thải nguy hại đúng quy định, đạt yêu cầu, đòi hỏi doanh nghiệp không những phải có khả năng chuyên môn mà còn phải có tiềm lực tài chính để có thể đầu tư và đưa vào sử dụng những công nghệ xử lý chất thải tiên tiến, an toàn với môi trường. Bên cạnh đó cần có một khu xử lý tập trung để Nhà nước có thể kiểm tra, kiểm soát và quan trọng hơn, đầu tư tập trung sẽ giúp giảm chi phí đầu tư, giảm giá thành xử lý.

Giải pháp nào?

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) Hoàng Dương Tùng cho biết, việc xử lý chất thải nguy hại là rất cần thiết. Tuy nhiên đến nay, Nhà nước chưa có định hướng về sử dụng công nghệ, chưa có tiêu chí lựa chọn thiết bị, công nghệ. Vì vậy, trước mắt, để đáp ứng yêu cầu trong công tác bảo vệ môi trường theo tinh thần Luật Bảo vệ môi trường 2014 và Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24/4/2015 về quản lý chất thải và phế liệu sẽ đẩy mạnh nhóm giải pháp hỗ trợ kỹ thuật, nghiên cứu và phát triển công nghệ để giải quyết vấn đề này.

“Thực tế, có đến 50 – 70% lượng rác thải có chứa những hợp chất có thể tái chế, tạo ra nguồn năng lượng mới, tuy nhiên hiện nay việc thực hiện phân loại chất thải tại nguồn, tái sử dụng và tái chế chất thải chưa được chú trọng đầu tư”, ông Tùng cho biết thêm.

Thời gian tới Tổng cục Môi trường sẽ tăng cường công tác thanh kiểm tra hoạt động xử lý chất thải nhằm đảm bảo các quy định về bảo vệ môi trường. Đặc biệt là kiểm soát chặt chẽ tình trạng lợi dụng việc nhập khẩu phế liệu để đưa chất thải nguy hại về Việt Nam như đã từng xảy ra ở một số địa bàn như Hải Phòng, Quảng Ninh.

Cũng theo ông Tùng, bên cạnh việc tăng cường thu gom, tự xử lý chất thải nguy hại, Việt Nam sẽ đẩy mạnh việc xuất khẩu chất thải nguy hại ra nước ngoài. Trong quá trình thụ lý hồ sơ đăng ký xuất khẩu chất thải nguy hại, Bộ sẽ liên hệ trao đổi thông tin và thông báo về các trường hợp xuất khẩu chất thải nguy hại cho các nước nhập khẩu và quá cảnh theo đúng quy định của pháp luật và công ước Basel về kiểm soát vận chuyển qua biên giới các phế thải nguy hiểm và công tác tiêu hủy.

GS.TS Đặng Kim Chi, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cho rằng, cần đẩy mạnh xã hội hóa công tác thu gom, vận chuyển và vận hành cơ sở xử lý chất thải nguy hại. Bên cạnh đó, tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước về môi trường của các địa phương trong kiểm soát chặt chẽ các khu xử lý chất thải giáp ranh giữa các địa phương và việc vận chuyển chất thải liên tỉnh./.

Nguồn: Thời báo tài chính Việt Nam